Waar blijven die intelligente datagedreven organisaties?
Tekst Jacqueline Rutjens
Jacqueline Rutjens is redactielid Od
Het voordeel van verbonden zijn aan Od is dat je boeken krijgt om te recenseren. Dit keer is het De intelligente datagedreven organisatie van Daan van Beek. Om de inhoud goed te doorgronden ging ik dit keer ook naar de boekpresentatie. Daar hoorden de aanwezigen Van Beek vertellen dat AI kan redeneren en bewustzijn krijgt. ‘AI krijgt een besef van zichzelf als gevolg van de waarnemingen die het doet.’ Eigenlijk is de mens ook niet veel meer dan dat, de mens is uiteindelijk ook een geprogrammeerde machine, zo lezen we in zijn recentste boek.
Maar we moeten AI graag wel doelen meegeven die goedaardig zijn. Dat is iets voor het vervolg schrijft Van Beek in dit handboek. Dat maakt de lezer op twee punten onrustig: dat de mens een machine is en dat we moeten hopen dat AI (wel) het beste met ons voor heeft.
Begin klein
Daan van Beek is een geduldige schrijver die met behulp van voorbeelden uit de praktijk, handzame en opbeurende samenvattingen (‘gefeliciteerd, je missie is volbracht’) en ja, een heerlijk overzichtelijke ouderwetse index, de lezer bij de hand neemt. In de wereld van digitalisering is het niet meer de vraag óf je iets met data doet maar waarom je niet allang met al die data aan de gang bent. Iedereen doet het, van KLM (vliegtuigen op tijd laten vliegen), medische centra (niet eerst naar de spoed-eisende hulp maar direct door naar de operatiekamer) tot aan Fietsenwinkel.nl die met behulp van AI de fiets wist te ontwerpen die iedereen wil. De eerste druk van deze handleiding verscheen in 2004 en in deze achtste druk heeft Van Beek het materiaal uitgebreid met de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van technologie en governance. Wat is er bijvoorbeeld nieuw? Dat de Chief Data Officer inmiddels gewoon een plek moet krijgen in je organisatie. Een aantal jaar geleden verzuchtte Van Beek weleens dat iedereen opeens een datawarehouse wilde en dat daarbij noodzakelijke stappen werden overgeslagen. De strategische doelen moeten duidelijk zijn, net als de KPI’s, medewerkers moeten meegenomen worden. Eigenlijk ligt er vaak geen goed idee wat je met zo’n warehouse wilt of zijn de data slecht. In dit boek probeert hij deze valkuilen te omzeilen. Via eenvoudige modellen kun je straks de doelen en de opgave van de organisatie verweven met de verschillende mogelijkheden. En dan pas handelen. ‘Begin klein,’ stelt Van Beek de lezer gerust.
Sterk verbeteren
Bij mij leverden de presentatie en het boek de vraag op wat wij er zelf mee doen in de informatiehuishouding en bij openbaarheidsvraagstukken. De voorbeelden komen vaak uit het bedrijfsleven en de media. Bij de overheid kennen we toepassingen zoals geautomatiseerde lakmodellen, de inzet van technologie om sneller gewenste informatie te vinden. We ontwikkelden dashboards en slimme technieken om overheidsinformatie te waarmerken als authentieke informatie. Maar kunnen wij met behulp van AI nu eens ‘de gewenste fiets’ voor informatievoorziening laten bouwen? Waar is de digital twin waarbij we simuleren met aan welke knoppen we kunnen draaien om te komen tot optimalisering? Met deze handleiding ga je op zoek naar de mogelijkheden binnen je eigen organisatie. Ik had graag meer teksten gezien over de mogelijkheden van generatieve AI en uit onze eigen praktijk. Maar al met al ben ik er meer van overtuigd geraakt dat met de inzet van datagedreven werken we sleutels vinden om organisaties wat betreft informatiehuishouding en openbaarheid sterk te verbeteren.