Ze komt. De opmars van AI maakt het onvermijdelijk. Mijn kristallen bol voorspelt het: De geboorte van ChatGPT was de steen in het water die de vloedgolf veroorzaakt. Het complete aardse weten en kunnen werd bevraagbaar. Denk je eens in, landgenoot: naast Brood en Spelen nu ook Kennis! Orwell wist maar al te goed hoe dat afloopt: Programma Zuivere Kennis gaat van start. Zowel ambtenaren als burgers dienen beschermd te worden. Tegen zichzelf. Onderwerpen en disciplines worden weggepoetst, spreekwoordelijke sluizen, silo’s en dijken opgetrokken, veto’s uitgeroepen, boetes uitgedeeld. Tsunami AI moet ingedijkt. Het werkt! De dijken houden stand. Het land is veilig in een woelige wereld. Maar toch, de wind draait. Bedrijven, kennis en arbeid vertrekken, de economie - nu machteloos tegen cyberattacks - spiraalt omlaag. Moet sommige kennis dan toch bevraagbaar blijven? Voor specifieke groepen? De Privilegepas wordt ingevoerd, een onzichtbaar, zeldzaam zegel in het DigiD van uitverkorenen, afgegeven na een grondige ambtelijke screening. Hoog boven hen torent de Minister van Zuivere Kennis, de MZK, tevens Premier, als enige volledig bevoegd. Juist daar duiken nieuwe problemen op, vakgebieden moeten overstegen worden. De MZK beheerst niet alle disciplines en zijn specialisten steggelen over de aanbevelingen vanuit de AI, privileges ten spijt. Maar fouten maken blijft taboe. Impasse. Naarmate de gekortwiekte AI steeds minder sturing en tegengas ondervindt en alle kleur verdwijnt uit het beleid en uit het land ontstaat de onontkoombare tegenreactie. Een dorpskind doorbreekt de sociale media-censuur met een eenvoudige boodschap van gelijkheid en verbondenheid. Met haar blindheid en heldere intuïtie raakt ze vele harten. Beelden circuleren, zij, voor een scherm, handen uitgestrekt, interpreterend wat AI toont, zonder een letter te lezen. ‘Zoveel kennis,’ fluistert ze, ‘zo weinig wijsheid.’ Hij kan haar niet ontlopen, de MZK. Tijdens zijn jaarlijkse helikoptervlucht buiten de Residentie treffen ze elkaar. Net zoals haar blinde ogen de AI doorzien, kijken ze diep in zijn ziel. Nog geen vijf minuten later knielt hij voor haar, woordeloos. Claire, zoals ze zich laat noemen is louter adviseur, maar de Haagse machinerie vermenselijkt en overbodige silo’s, dijken en sluizen worden geslecht. Angst treedt terug, vrijheid van denken en weten gloort, zeldzame fouten maken wordt weer acceptabel. De vijand zat niet in mens of machine, maar in onwetendheid. Of zoals Claire zegt: ‘Kennis delen doet wijsheid dansen, kennis beperken doet haar struikelen.’ PS: Slogan-tips voor beleidsmakers: Open Access, Open Samenleving, Open Overheid ;-)