Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv) in Groningen
Wettelijke basis voor digitale dienstverlening met de overheid
Tekst Roxane Bansema en Bram Scholtens
Roxane Bansema is adviseur Burgerzaken en Bram Scholtens is strategisch adviseur Dienstverlening bij de gemeente Groningen
We hebben er even op moeten wachten, maar op 1 januari 2025 is het dan eindelijk zover! Inwoners en bedrijven krijgen het recht om digitaal zaken te doen met de overheid, geregeld in de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv). En dat is maar goed ook. In een wereld waarin devices als smartphones, iPads en laptops niet meer zijn weg te denken wordt er verwacht dat dienstverlening meegroeit in de maatschappelijke behoefte. Kortom: digitaal kunnen aanvragen, wanneer het jou uitkomt. Met de komst van deze wetgeving raakt de digitalisering bij gemeenten in een stroomversnelling!
De gemeente Groningen was een van de pilotgemeenten die van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten alvast mochten proefdraaien om te kijken welke impact deze wetgeving op de gemeentelijke processen heeft. We zijn begonnen met een inventarisatie van alle producten en diensten om inzichtelijk te maken hoe groot de klus was die we gezamenlijk moesten klaren. We hadden gelukkig voor bijna al het bestuurlijke verkeer al een digitale ingang, maar we hadden bij de gemeente Groningen nog geen producten- en dienstencatalogus. Dit betekende dat we dus from scratch moesten beginnen. En wat bleek? We kwamen uit op maar liefst meer dan vierhonderd processen.
‘VANUIT ONS ENTHOUSIASME VOOR DIENSTVERLENING DACHTEN WIJ: WE DOEN DIT ER WEL EVEN BIJ’
Samenwerken is key!
Je zult denken: hoe hebben jullie dat dan aangepakt? De gemeente Groningen is een grote gemeente met 20+ interne domeinen. We waren hierdoor erg afhankelijk van een goede samenwerkingsrelatie met de juiste contactpersonen binnen deze domeinen. En wat wordt er dan bedoeld met de juiste personen? Een combinatie van medewerkers met inhoudelijke en technische kennis over de processen. In de praktijk is dit vaak een i-adviseur in combinatie met een inhoudelijk medewerker/key-user en/of functioneel beheerder. Gezamenlijk hebben we per domein de producten en diensten in kaart gebracht die binnen het kader van de Wmebv vallen. Vervolgens hebben we ingestoken op twee routes: welke producten en diensten moeten überhaupt nog gedigitaliseerd worden? Veelal de longtail-producten. Dit zijn producten met een laag volume en daardoor vaak minder prioriteit hebben bij digitaliseringsprojecten. En: voldoen alle huidige digitale kanalen aan de technische vereisten uit de Wmebv? Zodoende konden we in kaart brengen welke procesaanpassingen nog vereist waren. Deze bevindingen werden per domein gepresenteerd zodat men precies wist welke stappen er nog doorlopen moesten worden. De verantwoordelijkheid hiervoor is bij de business neergelegd, omdat zij eigenaar zijn van hun eigen processen. Ook zijn we aangehaakt bij al lopende digitaliseringsprojecten om de projectleiders op de hoogte te stellen van de wettelijke en technische vereisten uit de Wmebv. De gedachtegang hierachter was dat zij dit direct in het programma van eisen konden meenemen en we hierdoor geen dubbele dingen gingen doen. Daarnaast hebben we veel energie en tijd gestoken in het intern en extern delen van informatie en kennis aan de hand van de tools die we met alle pilotgemeenten hebben gemaakt, webinars en een Wmebv-vlog (https://www.youtube.com/watch?v=zGsDxOJp5SA).
Waren er ook uitdagingen?
Elk project kent zijn uitdagingen, zo ook dit project. Vooral de omvang is iets waar een projectleider zich erg bewust van moet zijn. We hebben meer tijd in het project gestopt dan we in eerste instantie hadden verwacht. Ook omdat wij dit naast onze huidige functies deden. Vanuit ons enthousiasme voor dienstverlening dachten wij: we doen dit er wel even bij. Daar hebben we ons achteraf toch echt wel op verkeken. Hoewel we al ontzettend goed bezig waren met het digitaliseren van de gemeentelijke processen, zijn we erachter gekomen dat de scope van het project nog best veel producten en diensten raakt. Juist hierom is het van belang om een projectleider in te schakelen en een projectteam in te richten, zodat het de tijd en aandacht krijgt die het nodig heeft. Een andere uitdaging voor ons was de afhankelijkheid van de agenda’s van andere domeinen. Niet ieder domein had de Wmebv als topprioriteit, vooral niet in 2021, toen we net met de pilot gestart waren. Je zult begrijpen dat er toen nog weinig tot geen kennis en aandacht voor deze aankomende wetgeving waren. Dat was denken wij wel onze grootste uitdaging: gemeentebreed kennis delen over dit onderwerp en het belang hiervan op iedereen zijn agenda zien te krijgen. Mede hierdoor hebben we een intern webinar gegeven, waar wel 200 collega’s waren aangehaakt en hebben we een intern informatieplatform en infographic ontworpen. Hierdoor groeide de interne interesse en werden onze samenwerkingsrelaties vruchtbaar.
‘MET DE KOMST VAN DE WMEBV RAAKT DE DIGITALISERING IN EEN STROOMVERSNELLING’
Tips aan gemeenten die nog moeten beginnen?
Aan andere gemeenten die zich voorbereiden op deze nieuwe wetgeving willen we het volgende meegeven: begin op tijd! De inventarisatie van alle gemeentelijke producten en diensten kost het meeste tijd binnen het project, juist omdat er een afhankelijkheidsrelatie bestaat met andere binnengemeentelijke domeinen. Zorg dat je er een projectleider voor beschikbaar stelt die direct ook alle domeinen meeneemt. Je wilt ze niet pas later laten aanhaken, dat kost je achteraf gezien meer tijd. Haak de mensen aan die kennis hebben over het proces, zowel inhoudelijk als technisch, of maak een combinatie hiervan. Zoals eerder gezegd: samenwerken is key! Samen weet je nou eenmaal meer. And last but not least willen we jullie meegeven om de tools te gebruiken die wij als pilotgemeenten beschikbaar hebben gesteld voor andere Nederlandse gemeenten, deze zijn te downloaden via de website van de VNG via: https://vng.nl/artikelen/handleiding-checklist-wmebv. Daar staan onder andere de producten- en dienstencatalogus en een checklist met alle technische vereisten op. Doe er jouw voordeel mee. Wij kijken terug op een leerzame, productieve maar vooral leuke tijd met alle betrokken collega’s, wat tot hechte samenwerkingsbanden heeft geleid, toen en nog steeds!