­Het regeerakkoord (2024-2029) van de overheid in Vlaanderen ondersteunt de ambitie om van Vlaanderen een slimme en datagedreven regio te maken. Kenmerken zijn een gestroomlijnde en uniforme dienstverlening, te versterken met de inzet van AI en data-integratie. Een data government board (vergelijkbaar met NL Digitaal, Data Agenda Overheid) keurt beleidslijnen goed, stelt datastandaarden vast en geeft aanbevelingen voor data­beveiliging. Een centrale databeheer­omgeving zorgt voor efficiënte opslag, toegang en verwerking van gegevens. Dit omvat ook het vermogen om grote datasets te hanteren en real-time-data-analyse­mogelijkheden te bieden.

Strategische beleids- en I&T-principes

In Vlaanderen worden met betrekking tot data de volgende beleidsprincipes gehanteerd: maximaliseren schaalvoordelen door samenwerking, openbare gegevens geschikt maken voor open data, het garanderen van datavertrouwelijkheid en veiligheid (cyber & informatie) en datagedreven beleidsondersteuning. Enkele voorbeelden van uitgewerkte beleidsprincipes zijn: Data United voor kleinere gemeenten en de open data portalen van bijvoorbeeld Antwerpen en Gent, Digitaal Vlaanderen en Geopunt, het geoloket van Vlaanderen. De datagerichte I&T-principes zijn: het principieel werken op open standaarden, het gebruiken van authentieke bronnen en/of basisregistraties, het implementeren van centraal informatiebeheer en het versterken van data governance. Enkele voorbeelden van standaarden zijn OSLO, MAGDA, CRAB (vergelijkbaar met onze BAG) en LB Bus. Ook wordt aandacht besteed aan data governance: implementeer een data governance framework om de kwaliteit van gegevens te waarborgen. Dit zorgt voor consistente datastandaarden en biedt beleidsmakers de middelen om beslissingen te nemen op betrouwbare gegevens.

De kracht van data

Vlaanderen heeft de afgelopen jaren dus significante stappen gezet in datagedreven besluitvorming en data-uitwisseling. Een van de hoekstenen van deze ontwikkeling is Athumi, een Data Utility Company die een open en veilig kader biedt voor het beheer en de uitwisseling van gegevens. Athumi stelt burgers en bedrijven in staat om op een transparante en controleerbare manier toegang te krijgen tot hun eigen data, met respect voor privacy en veiligheid. Athumi is een voorbeeld van hoe Vlaanderen inzet op data-soevereiniteit en de bescherming van burgerrechten in de digitale ruimte. Deze aanpak staat in contrast met veel Nederlandse initiatieven, die zich vaker richten op een decentrale en openmarktbenadering waarbij private partijen een grotere rol spelen. Andere belangrijke initiatieven in Vlaanderen zijn:

Open data, API’s en software

Een cruciale pijler in de Vlaamse en Nederlandse digitale infrastructuur is het gebruik van open data, API’s en software. Open data dragen bij aan transparantie en innovatie, terwijl API’s zorgen voor een efficiëntere koppeling van systemen. Vlaanderen heeft hierin een voortrekkers­rol met initiatieven als de Vlaamse Virtuele Gemeenten Architectuur (VlaVirGem), waarin overheidsdiensten op een gestandaar­diseerde wijze digitale processen en infor­­matie uitwisselen. Nederland volgt een vergelijkbare aanpak met Common Ground, een strategie waarbij decentrale overheden gegevens en IT-componenten hergebruiken om redundantie te verminderen en inter­operabiliteit te bevorderen. Daarnaast biedt het Data Overheid Portaal toegang tot een breed scala aan datasets, die door zowel de publieke als private sector worden gebruikt.

Vergelijking met Nederland

Hoewel zowel Vlaanderen als Nederland erkent dat data een essentiële rol spelen in beleidsvorming en innovatie, zijn er duidelijke verschillen in governance en implementatie:

• Governance-model: Vlaanderen kiest voor een centralere aanpak via Athumi en het MAGDA-platform, terwijl Nederland meer leunt op decentrale initiatieven zoals Common Ground en VISI.
• Focus op open data: Nederland zet sterk in op open data als motor voor innovatie, terwijl Vlaanderen meer nadruk legt op gecontroleerde data-uitwisseling en data-soevereiniteit.
• AI en datagebruik: Nederland is voorzichtiger met AI-regulering, terwijl Vlaanderen actiever inzet op AI-ontwikkelingen in combinatie met data-ecosystemen zoals Alivia, een platform voor gepersonaliseerde zorg.

Visie Digitaal Vlaanderen

Jan Smedts, hoofd van Digitaal Vlaanderen, positioneert veiligheid als het fundament van een betrouwbare digitale samenleving. Zijn visie, ingegeven door een zeven­voudige toename van cyberaanvallen sinds de inval van Rusland in Oekraïne, benadrukt de noodzaak van een robuuste digitale infrastructuur en gaat verder dan enkel beveiliging en privacybescherming. Hij streeft naar de implementatie van een GovOS – een Government Operating System – dat fungeert als een allesom­vattend platform voor overheids­diensten. In zijn interpretatie van Government as a Platform komt de ambitie naar voren om de versnipperde digitale loketten te vervangen door een centrale, uniforme toegangspoort. Deze centrale plaats zorgt ervoor dat burgers en bedrijven al hun overheidszaken – van belastingaangiften tot vergunning­aanvragen – op een eenvoudige en voor­spelbare manier kunnen regelen. Het GovOS staat voor een geïntegreerde aanpak waarbij technologie, zoals AI en real-time data-analyse, de efficiëntie en veiligheid van overheidsprocessen optimaliseert.