Tegelijkertijd zijn de ambities van de overheid richting 2030 helder: betere dienstverlening, meer openheid, duurzame digitale infrastructuur en wendbaarheid in uitvoering. De spanning tussen deze ambities en de dagelijkse praktijk is groot. Moderne Informatie-architectuur (MIA) biedt een concreet handelings­perspectief om deze kloof te overbruggen. Niet door méér systemen toe te voegen, maar door fundamenteel anders om te gaan met informatie.

Van digitale opslag naar betekenisvolle samenhang

De kern van het probleem, zoals Zuurmond het beschrijft: informatie binnen de overheid is versnipperd en verouderd en wordt onvoldoende gedeeld. Gegevens en bestanden zijn wel ergens opgeslagen — in documenten, e-mails, chats, databases en applicaties — maar hun onderlinge samenhang ontbreekt. Procedures voor opslag zijn er wél, maar onderlinge relaties worden niet expliciet vastgelegd. Hierdoor ontbreekt betekenis en context, wat cruciaal is voor verantwoording, hergebruik en sturing. MIA biedt een radicaal andere benadering. In plaats van informatie te benaderen als bestanden of records, stelt MIA het informatieobject centraal: een samen­hangende eenheid van gegevens die betekenisvol zijn in een specifieke gedefinieerde context. Informatieobjecten worden niet vast gestructureerd, maar dynamisch georganiseerd — afhankelijk van de vraag, de gebruiker en de (beleids)context. Ze kunnen als informatie­positie worden vastgesteld en gepersisteerd, waardoor ze herbruikbaar zijn voor besluitvorming, verantwoording en toekomstige contexten. Zo ontstaat een informatielogica die ruimte laat voor interpretatie én precisie. Het is een invulling van wat Zuurmond bedoelt als hij pleit voor verschuiving van systeemlogica naar publieke logica.

Wat is informatiegericht werken? Informatiegericht werken betekent dat de overheid informatie niet langer opslaat voor de zekerheid, maar organiseert voor herbruikbaarheid. Informatie wordt ontsloten op basis van betekenis en relevantie, niet op basis van het systeem waarin het oorspronkelijk is opgeslagen. Medewerkers werken met informatie­objecten die direct inzicht geven in herkomst, status, grondslag en samenhang met ander beleid, besluiten of wetgeving. Dat vraagt om een ander fundament: niet documenten of bestanden, maar informatieposities vormen het ankerpunt van het informatiebeheer. Informatieposities laten zien hoe informatie tot stand kwam, en wat de betekenis is in een specifieke context. De medewerker hoeft die relaties niet meer handmatig te reconstrueren — het systeem doet dat op basis van de architectuur. Wat betekent dit voor de mede­werker?

1. Direct bruikbare informatie in plaats van speurtochten In plaats van documenten, bestanden en informatie uit verschillende systemen handmatig door te spitten, werkt de medewerker met informatieobjecten waarin samenhang en context direct beschikbaar zijn. Een besluit is niet langer ‘slechts’ een tekst of bestand, maar een informatie­object met koppelingen naar juridische grondslagen, besluitvormings­geschiedenis, bijbehorende casuïstiek en toepassingsregels.
2. Samenwerken en verantwoorden met betekenisvolle informatie MIA vervangt voor informatiebeheer het traditionele versiebegrip door het werken met informatieposities. Daarmee ontstaat een gedeeld beeld van de stand van zaken, met behoud van alle context. Bij een wetsvoorstel, bijvoorbeeld, hoeft niet langer elke afdeling een eigen versie van het document te maken. In plaats daarvan wordt gewerkt met één informatieobject dat informatieposities bevat van alle betrokken partijen. Deze posities leggen vast wat de betekenis is van het voorstel, welke context en juridische of beleidsmatige grondslagen eraan ten grondslag liggen en hoe de besluitvorming tot stand is gekomen. Daardoor zijn zowel samenwerking als verantwoording transparant en herleidbaar.

Waarom is dit urgent?

De noodzaak tot verandering is geen abstract toekomstbeeld: de gevolgen van het uitblijven ervan zijn vandaag al zichtbaar. Zuurmond laat zien hoe het gebrek aan een betrouwbare informatiepositie leidt tot slechte besluitvorming, fouten in uitvoering en verlies van vertrouwen. MIA biedt concrete voordelen die direct aansluiten bij de overheidsdoelen voor 2030:

• Efficiëntie & kostenbesparing: minder zoekwerk, minder fouten en meer hergebruik van bestaande informatie.
• Betere dienstverlening: snellere en beter onderbouwde besluiten op basis van betrouwbare informatie.
• Verantwoording en transparantie: duidelijke informatieposities maken het makkelijker om te laten zien wat er besloten is, waarom en hoe.
• Duurzaamheid: informatie is losgekoppeld van systemen en documenten en blijft bruikbaar in veranderende contexten.