Een themanummer over AI. In de afgelopen jaren hebben met name de Large Language Models (LLM) het nieuws beheerst. Met Eppo van Nispen tot Sevenaer die zijn openingsspeech tijdens de Archiefdag in 2023 voorlas vanuit ChatGPT tot AI-visualisaties die door politiek leiders op social media gedeeld worden, deze zogenaamde generatieve AI’s zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Dit is denk ik een goed moment om aan u op te biechten dat ook ik de verleiding haast niet kon weerstaan: een paar woorden intikken in een zoekbalk, achteroverleunen, AI aan het werk zetten en zie daar... een artikel is geschreven. Maar ik heb mezelf in weten te houden en ben ouderwets in de spreekwoordelijke pen gekropen om woorden op papier te zetten. Maar dit voorbeeld is wel exemplarisch voor de inzet van deze tools in de praktijk. Het is gemeengoed geworden. Zo liet onderzoek van het CBS zien dat bijna een kwart van alle Nederlanders gebruikmaakt van AI. En bij de overheid? Volgens TNO-onderzoek uit 2024 worden er in totaal zo’n 266 AI-toepassingen gebruikt. En daarbij staan gemeenten met stip op nummer 1, waar 39 procent van alle toepassingen gebruikt worden. Waar moet u aan denken: archivering, real time monitoring, anonimisering. Erg handig allemaal, maar wat betekent het gebruik voor de verantwoording en het eigenaarschap van data? Is er naast de inzet van AI ook nog ruimte voor tegengeluiden, zoals emotionele toegankelijkheid? Het is een greep uit de onderwerpen die in dit themanummer aan de orde komen. Volgens mij bent u voldoende geprikkeld om door te bladeren... o, en wat denkt u: is deze editorial door AI geschreven of niet?