Digitale duurzaamheid – het toekomst­bestendig beheren, bewaren en toegankelijk maken van informatie – is voor informatie­professionals een vertrouwd begrip. Maar de ecologische impact van het digitaal bewaren en beschikbaar stellen van informatie is nog relatief onbekend terrein. Toch is het hoog tijd om ook deze kant van duurzaamheid onder de loep te nemen. Want hoe duurzaam is digitale informatie als de infrastructuur erachter steeds meer energie, water en grondstoffen verbruikt? De urgentie is groot. Volgens het Plan­bureau voor de Leefomgeving is het twijfelachtig of Nederland zijn klimaat­doelen voor 2030 nog haalt. Door politieke keuzes en tegenvallers lijkt het momentum weg. Tegelijkertijd stijgt de energievraag van datacenters, waardoor de besparingen die elektrificatie oplevert deels teniet worden gedaan. De balans tussen technologische vooruitgang en ecologische verantwoordelijkheid raakt uit evenwicht. Hier komen de plannen van president Trump op het gebied van het Stargate Project – een investering van 500 miljard dollar in AI – nog bij. Volgens berekeningen zal dit leiden tot een verdrievoudiging van de elektriciteitsvraag van datacenters in 2028 en dat is nog maar het begin. Naast energieverbruik is het ook de voor de ict-sector benodigde infrastructuur (van laptop tot netwerk tot de inrichting van de datacenters) die het milieu zwaar belast. Voor de productie van hardware zijn zeldzame aardmetalen nodig, zoals kobalt, lithium en neodymium. Deze worden vaak gewonnen onder erbarmelijke omstandig­heden, in veel gevallen ook door kinderen, met grote sociale en ecologische gevolgen. De keten is lang en complex, en eindigt vaak in een groeiende berg e-waste: afgedankte apparatuur die niet of nauwelijks wordt gerecycled. Jaarlijks belandt wereldwijd meer dan 50 miljoen ton elektronisch afval op stortplaatsen, vaak in landen zonder adequate verwerkings­capaciteit. Technologische vooruitgang is niet te stoppen en dat moeten we ook niet willen. Het is belangrijk om hierin doordachte keuzes te maken en met innovatieve oplossingen te komen. Dit themanummer is een pleidooi om in ons streven naar digitale duurzaamheid ook ecologische duurzaamheid mee te nemen. In alle keuzes die we maken – van het op orde brengen van de informatiehuishouding tot de inzet van GenAI – moeten we ons bewust zijn van de ecologische impact. Zo zorgen we ervoor dat onze organisaties zich kunnen blijven verantwoorden naar toekomstige generaties. Vanuit mijn rol als Green Tech Watcher in de werkgroep Green IT van het Netwerk Digitaal Erfgoed – die de milieu-impact van digitaal erfgoed onderzoekt en bewust­wording en kennisdeling stimuleert – zie ik het als een belangrijke taak om dit onderwerp op de kaart te zetten en zo praktisch mogelijk te maken. Dat zie je terug in de verhalen van de verschillende mensen die aan dit themanummer hebben meegewerkt. Het zijn hun verhalen die anderen inspireren en die handelings­perspectief bieden. Laten we samen zorgen dat ecologische duurzaamheid een vaste plek krijgt in het werk van elke informatie­professional.

Wil je meedenken of meepraten met de werkgroep Green IT van het Netwerk Digitaal Erfgoed? Bezoek dan de KIA-community Green IT. Meer informatie vind je op: Netwerkdigitaalerfgoed.nl en Kiacommunity.nl.