Levens redden met open source
Levens redden met open source
Tekst Pieter Verbeek Beeld Hilbert Krane
Dankzij open source en transparantie wist de Rijksoverheid in coronatijd een app te bouwen die door miljoenen Nederlanders werd gebruikt, de CoronaMelder. De maatschappelijke impact was groot, vertellen IT-architect Ivo Jansch en beleidsmedewerker Lia de Niet van iRealisatie bij de directie Informatiebeleid-CIO bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. ‘Ik heb heel wat apps gemaakt, maar nog nooit eentje die letterlijk levens redt.’
Sinds de landelijke introductie in oktober 2020 gaf de CoronaMelder gebruikers een melding als zij in de buurt waren geweest van iemand met corona. Die anonieme melding vond plaats op basis van een positieve coronatest van de GGD.
Transparantie
De app is gebouwd rond een framework van Apple en Google, dat speciaal voor de bestrijding van de pandemie door deze bedrijven was ontwikkeld. Maar volgens Ivo Jansch, betrokken bij de ontwikkeling van de blauwdruk van de app, waren het vooral de open standaarden en open source-technieken die maakten dat de app zo succesvol werd. ‘Alles wat we deden, werd openbaar gemaakt via GitHub,’ legt Jansch uit. ‘We wilden heel transparant zijn over wat er in de app zat, zodat burgers konden zien wat we wel en niet deden. Ik denk dat juist die transparantie heeft geholpen om het vertrouwen van de gebruikers te winnen.’
‘TRANSPARANTIE HEEFT GEHOLPEN OM HET VERTROUWEN VAN DE GEBRUIKERS TE WINNEN’
Nieuwe werkwijze
De ontwikkeling van de CoronaMelder kwam voort uit een heel andere werkwijze dan de Rijksoverheid gewend is, vertelt Lia de Niet. ‘We werkten in een team van ongeveer 80 medewerkers, waarin beleidsmensen en onderzoekers samenwerkten met IT-mensen van binnen en buiten de overheid. Het was voor veel collega’s wennen: je kunt dit toch niet zomaar in de openheid ontwikkelen?’ Een andere uitdaging was dat het nieuw gevormde team vanwege de lockdown alleen online kon samenwerken. ‘We werden eigenlijk in een soort pressure cooker gegooid met mensen die we niet kenden, om in een hele korte tijd iets neer te zetten,’ kijkt Jansch terug. ‘Dat heeft op zichzelf wel goed gewerkt. Ondanks dat je werkt met mensen die je niet kent en ook niet kunt ontmoeten of een hand schudden.’
Lessons learned
Dat het product waaraan ze werkten zo’n maatschappelijk impact had, hadden Jansch en De Niet niet meteen door. ‘Dat kwam later,’ vertelt Jansch. ‘Op een gegeven moment rekende de Universiteit van Amsterdam door dat de app tussen de 110 en 250 sterfgevallen heeft voorkomen. Ik heb heel wat apps gemaakt, maar nog nooit eentje die letterlijk levens redt.’ Jansch hoopt dat met toekomstige IT-projecten dezelfde impact kan worden gemaakt. ‘We hebben veel van de lessons learned van de CoronaMelder toegepast bij andere apps, zoals de CoronaCheck-app. Dat doen we nu ook bij andere iRealisatie-projecten. Die proberen we ook zo veel mogelijk open source te doen.’