Archiving by design in Microsoft 365
Lessen om succesvol informatie te beheren
Tekst Annemieke Sindorf
Annemieke Sindorf is senior adviseur Informatiemanagement bij Content Strategy
Overheidsmedewerkers maken naast de reeds bekende Office-applicaties graag gebruik van de nieuwe samenwerkingsmogelijkheden van Microsoft 365 (M365), door te chatten, bellen en online te vergaderen. Daardoor ontstaan onmiddellijk vraagstukken rond de opslag van de overheidsinformatie. Door gelijktijdig gebruik van OneDrive en SharePoint-online wordt op verschillende plekken informatie opgeslagen. Hoe kun je informatiebeheer goed inrichten en tegelijkertijd voldoen aan de Archiefwet? Een gesprek met Eric Burger, informatie-governance- en recordmanagementspecialist met focus op M365 van eric burger document management en Adriaan Hondelink, senior adviseur Informatiemanagement en oprichter van Content Strategy.
Is M365 een geschikt systeem voor archivering?
Burger volgt de ontwikkelingen van M365 op de voet: ‘Recordmanagement voor M365 is de laatste jaren echt volwassen geworden omdat het archiving by design heeft omarmd.1 Je kunt chats, e-mails en documenten eenvoudig archiveren bij de bron, zonder dat daar een andere DMS- of RMA-oplossing voor nodig is. M365 biedt veel mogelijkheden voor digitaal samenwerken en documentopslag en beschikt met Microsoft Purview over een modern beheercentrum waarmee geautomatiseerde gegevensdetectie, gevoelige gegevensclassificatie en end-to-end-gegevensherkomst ingezet worden om archivering en informatieveiligheid in te richten. Het beheercentrum kan standaard veel, maar vraagt goede configuratie van de systeeminstellingen. Daarbij is kennis over de Archiefwet en -regelgeving in combinatie met kennis over M365 nodig. Deze gecombineerde kennis is schaars en hebben de meeste leveranciers en overheidsorganisaties nog onvoldoende in huis.’
‘GECOMBINEERDE KENNIS OVER DE ARCHIEFWET EN M365 IS SCHAARS BIJ OVERHEDEN’
Wat is nodig om M365 goed in te richten?
Hondelink ziet in de praktijk dat overheidsorganisaties bij het gebruik van M365 vaak onvoldoende rekening houden met het beheer van informatie. ‘Je kunt in M365 vrij gemakkelijk documenten delen, samen aan documenten werken, chatten en vergaderen. Veel informatie wordt opgeslagen, maar helaas niet goed beheerd. Bij de implementatie is onvoldoende aandacht besteed aan het informatiebeheer conform wet- en regelgeving, zoals de Wet open overheid en de Archiefwet. Het kost veel tijd en geld om documenten achteraf handmatig te classificeren, te vernietigen of te bewaren. Vaak wordt M365 met een technische aanpak geïmplementeerd, terwijl een multidisciplinaire aanpak nodig is. Naast technische expertise is ook kennis van de werkprocessen, compliancy aan wet- en regelgeving en verandermanagement nodig om M365 succesvol te implementeren.’
Welke aanpak hanteren jullie bij het inrichten van informatiebeheer in M365?
‘We hebben een multidisciplinaire aanpak ontwikkeld met drie belangrijke uitgangspunten, te weten archiving by design, behoud van gebruikersgemak en het actief betrekken van gebruikers en informatiespecialisten,’ vertellen Hondelink en Burger. ‘Onze kennis van informatiebeheer, de archiefwet- en regelgeving en de bedrijfsprocessen van de overheid hebben we vertaald naar standaard inrichtingen in M365. Deze standaardinrichtingen worden toegepast op afdelingen of teams, projecten en processen. In een beperkt aantal workshops maken we de standaardinrichtingen passend voor de organisatie door stil te staan bij het gebruik van MDTO2 of een andere metadata-standaard, specifieke metadata (bijvoorbeeld voor rapportages), de selectie en waardering van informatie, de organisatie-inrichting en werkwijze en de inrichting van de toegankelijkheid van informatie in de betreffende organisatie. Een belangrijk onderdeel van de aanpak is kennisoverdracht van het gebruik en beheer van de standaardinrichtingen aan informatiebeheerders, functioneel beheerders en technische beheerders, leggen Hondelink en Burger uit. ‘Het multidisciplinaire publiek van deze kennisoverdracht realiseert zich dat alleen in samenwerking een goede inrichting van M365 gerealiseerd en beheerd kan worden. Door een goede kennisoverdracht kan de organisatie vervolgens zelf de archivering onderhouden in M365. Vanuit eerdere implementatietrajecten bij de overheid weten we dat het actief betrekken van gebruikers en informatiebeheerders een enorme boost geeft aan gebruiksvriendelijkheid en adoptie. Dit zijn belangrijke succesfactoren waarmee we rekening houden.’
‘VEEL INFORMATIE WORDT OPGESLAGEN, MAAR HELAAS NIET GOED BEHEERD’
Welke partijen moet de organisatie betrekken bij de implementatie van informatiebeheer?
Hondelink benadrukt dat een succesvolle implementatie een multidisciplinair karakter heeft. De betrokkenheid van interne stakeholders, zoals de gebruikersorganisatie, informatiespecialisten en beheerders is randvoorwaardelijk. De technische Microsoft-partner speelt afhankelijk van bestaande contracten een rol in het technisch applicatiebeheer en helpt bij het bepalen van de juiste licentie. Burger benoemt dat voor een optimale ondersteuning ook provisioning nodig is. ‘Om aan alle compliance eisen te voldoen is deze extra tool nodig. Wanneer je een nieuw team (samenwerkingsruimte) aanmaakt, wil je niet steeds opnieuw alle inrichting en functionaliteiten handmatig instellen. Met provisioning richt je een vooraf ingesteld team (samenwerkingsruimte) in voor je standaardinrichtingen. Dit betreft onder andere de inrichting van classificatie, waardering, eigendom, metadata en toegang. In de markt worden verschillende tools (bijvoorbeeld AvePoint, Orchestry, ProvisionPoint) aangeboden die hiervoor een oplossing bieden. Met onze aanpak betrekken we vroegtijdig de technische Microsoft-partner om de juiste vereisten voor de provisioning-tooling scherp te krijgen.’
Gebruiksvriendelijkheid boven compliancy
Vaak verzanden implementaties van documentmanagementsystemen in enorme complexiteit, door veel uitzonderingen, zeer specifieke eisen en overautomatisering. Naast grote investeringen en hoge beheerskosten komt dit de gebruiksvriendelijkheid van de oplossingen niet ten goede. Sterker nog, dit schaadt de adoptie van het systeem. Hondelink licht toe: ‘We kiezen uitdrukkelijk voor eenvoud en gebruiksvriendelijkheid. Werken op basis van standaard inrichtingen betekent dat wensen en eisen soms niet ingevuld kunnen worden. Hiertegenover staan overzichtelijke en voorspelbare implementatie- en beheerskosten. Ook creëer je hiermee ruimte om te leren, feedback te verwerken en verbeteringen te realiseren. Dat draagt bij aan een wendbare inrichting van informatiebeheer in de organisatie.’
- De maatregelen om duurzame toegankelijkheid van informatie te realiseren zijn onderdeel van het ontwerp van M365.
- MDTO: Metagegevens duurzaam toegankelijke overheidsinformatie.