Vermakelijke oproep technofilosoof om algoritmes te verstoren
Humor met een serieuze boodschap
Tekst Jacqueline Rutjens
Jacqueline Rutjens is redactielid Od
Rens van der Vorst is zelfbenoemd technofilosoof. En wel een met een boodschap: digitalisering is alom aanwezig en we moesten ons er maar eens flink tegen verzetten. Tenminste… Tegen slechte digitalisering. Dat is de kern van zijn verhaal in Digitale Gremlins; slimme sabotages om je te onttrekken aan de greep van het algoritme.
Dat verzet mag op tal van manieren. De puntjes op de QR-codes op een terrastafeltje met een stift aan elkaar verbinden, Netflix-series bewust niet afkijken en spamberichten… Gewoon terugspammen! Alles met het doel om het menselijk contact te herstellen en de IT-bedrijven niet te spekken met onze data. Bijkomend voordeel, de wereld krijgt weer meer humor. Was de humor weg door digitalisering dan? Jazeker, ga maar na. Online vergaderingen zijn stuk voor stuk volstrekt humorloos, aldus de auteur.
Verwende wezentjes
In een heel leuk boek zet de auteur de verschillende verdienmodellen op een rij. Ook waarom mensen erin tuinen. Ergens weten we het ook wel dat IT-bedrijven flink verdienen aan onze data, maar het is zoals met vlees eten. We hebben een hekel aan het slecht behandelen van vee maar eten toch vlees. Waarom? We kunnen onze ratio prima onderdrukken als het maar om meer gemak, genot en comfort gaat. Dan zijn we verwende wezentjes die ons weinig laten ontzeggen. En dan maken we onszelf ook nog eens wijs dat we in control zijn. Dat zijn we helemaal niet. Dat maakt het boek wel duidelijk en daar hebben we uiteindelijk onszelf mee. Als we niet tegen slechte digitalisering in actie komen dan blijft er rotzooi bijkomen. De algoritmes kennen onze valkuilen beter dan wij onszelf kennen. Algoritmes weten dat we lui zijn, een hoofdzonde, en daar wordt aan verdiend. Het is natuurlijk ook weer niet zo dat alle digitalisering slecht is, bepleit de auteur, maar we moeten het echt beter snappen en regelmatig weerstand bieden. Dan, en dan alleen komt er ruimte voor goede technologie. Zeggen dat je de documentaire The Social Dilemma hebt gezien telt trouwens niet. Het gaat om daadwerkelijk verzet. Met de #digitalegremlins roept de auteur op om zelf manieren te verzinnen algoritmes te ontregelen. Is iedere disruptie daarbij dan toegestaan? Nee. Een echte digitale gremlin moet iets doen wat niet strafbaar is, wel grappig en vooral gemakkelijk. Dan is het geoorloofd. Sterker nog, het is noodzakelijk! Het leuke aan het boek is dat het je kennis geeft en tegelijk uitdaagt. Heerlijk ook om de ideeën die de auteur heeft op te slurpen. Ik moest zelf denken aan het voorbeeld van een oud-collega die een tijdschrijfsyteem vulde met smileys en zichzelf iedere week op een paar uur zwangerschapsverlof stuurde. Geen hond keek ernaar.
Instagrammuseum
Het boek leest als een trein. Anders dan met het snel leeg eten van een zak chips (een vergelijking die de auteur zelf trekt) laat dit boek je zeker geen rotgevoel na. Het is zelfs een beetje jammer als het uit is. Na het lezen kijk je naar de digitale wereld met een frisse blik. Een beetje alsof je langzaam maar prettig ontwaakt uit een iets te lange sluimerslaap op een veel te mooie lentedag. Tijdens het lezen van het boek in de trein keek ik om me heen. Iedereen, maar dan ook iedereen, zit op de smartphone. Dat is ook heel Nederlands realiseerde ik me. In de Parijse metro een paar weken geleden zag ik juist veel mensen een boek lezen, en dan echt geen flutromans. Dus mijn tip: neem dit boek mee in het ov. Laat zien dat het lezen van een boek ook een optie is, zelfs de norm. Daarmee is de digitale ontregeling eigenlijk al begonnen. En ik, ik ga naar een Instagrammuseum met mijn zoon. Ook een tip van de schrijver.