De nieuwe wet heeft het bewustzijn over openbaarheid enorm vergroot. Dat is de grootste winst van de wet, aldus Sneller. ‘Het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) is inmiddels ingesteld en heeft een goede aanjagende rol. Daarnaast probeert de wet bestuurlijke onwil om te openbaren weg te nemen. Bij invoering van de wet wisten we natuurlijk dat niet op dag 1 alles op orde zou zijn. In veel gevallen is gebrekkige openbaarmaking echter geen onwil, maar onvermogen omdat de onderliggende informatiehuishouding niet op orde is. De Woo is een goede stok achter de deur om de verbetering van de informatiehuishouding aan te blijven jagen.’ Bij de verdediging van de wet in de Eerste Kamer, die Sneller deed, ging het debat vooral over de vraag of de afhandelingstermijnen van Woo-verzoeken niet nog korter konden dan ze nu in de wet zijn opgenomen. ‘We wisten toen echter ook al dat de termijnen onder de Wob vaak niet gehaald werden en dat de termijnen in de Woo verkorten dat niet direct zou verbeteren. Daarvoor moet de informatie­huishouding echt op orde zijn. De introductie van Woo-sjablonen, waarin bij nota’s of notities op voorhand is aangegeven in welke gebieden bepaalde informatie moet worden ingevuld, helpt enorm naar het toewerken van een soort openbaarheid by design. De informatiehuishouding verbeteren is en blijft echter essentieel.’

Goede kant

De bestuurlijk-ambtelijke cultuur is grosso modo verbeterd, zegt Sneller. ‘Het openbaar maken van beslisnota’s is een goede ontwikkeling. Wel ligt de publieke focus nog erg vaak op de delen die gelakt worden, in plaats van wat er juist extra openbaar gemaakt is. Bovendien hebben we het afgelopen jaar nog een aantal spraakmakende voorbeelden gezien van bestuurlijke onwil bij openbaarmaking, of dat hoge ambtenaren voorkomen dat iets de minister bereikt omdat dat schadelijk zou kunnen zijn.’ ‘Ook de Tweede Kamer kan zich beter opstellen. Als we ons minder focussen op scorebordpolitiek en politieke winst en meer nadruk op inhoudelijke transparantie leggen winnen we veel. Toch gaan we met de Woo de goede kant op. Regeringscommissaris Informatiehuis­houding Arre Zuurmond zei dat hij zijn functie neer zou leggen als hij geen toewijding vanuit het kabinet meer zou ervaren. En hij zit er nog. Ook de ACOI brengt de informatiehuishouding bij de overheid in kaart en informeert de Kamer zo over de staat daarvan. De problemen en uitdagingen blijven groot, maar ik heb het idee dat we de goede kant op bewegen. Een belangrijke uitdaging is dat we het onderlinge vertrouwen tussen Kamer en kabinet terugwinnen, dat we de informatiehuishouding verbeteren en maximaal openbaar zijn.’